Buddyzm i teoria kwantowa

W krajobrazie ludzkiej wiedzy granice między nauką a filozofią stają się coraz bardziej przepuszczalne, dając początek nieoczekiwanym dialogom między pozornie odleglymi światami. W tej książce staramy się zbadac fascynujące skrzyżowanie filozofii Wschodu, ze szczególnym uwzględnieniem buddyzmu, z nowoczesnymi odkryciami fizyki kwantowej. Cel jest jasny: nakreślic, w jaki sposób tysiącletnie spostrzeżenia tradycji takich jak buddyzm mogą rzucic nowe światlo na teorie kwantowe, stawiając glębokie pytania o naturę rzeczywistości, percepcji i samego istnienia.
Książka ta jest pierwszą z trylogii skupiającej się na buddyzmie, hinduizmie i taoizmie. Poruszane tematy podkreślają podobieństwa między tymi systemami myślenia a podstawowymi zasadami fizyki kwantowej. Podobieństwa te są zdumiewające.
W buddyzmie pojęcie nietrwalości jest kluczowe. Wszystko, co istnieje, nieustannie się zmienia, nic nie jest statyczne. Podobnie fizyka kwantowa uczy nas, że na poziomie subatomowym cząstki nie istnieją w określonych stanach, ale raczej w stanach probabilistycznych. Na przyklad slynny dualizm fala-cząstka sugeruje, że cząstki mogą również zachowywac się jak fale, co stanowi wyzwanie dla naszego tradycyjnego rozumienia materii fizycznej.
Zasada wspólzależności podkreśla, w jaki sposób każde zjawisko jest polączone ze wszystkimi innymi. W fizyce kwantowej zjawisko splątania kwantowego ilustruje taką siec relacji między cząstkami. Gdy dwie cząstki są splątane, zmiana stanu jednej z nich natychmiast wplywa na drugą, nawet na duże odleglości, proponując więź, która przekracza bariery czasoprzestrzenne.
Ważna częśc poświęcona jest iluzji ego (Anatta): Buddyzm naucza, że poczucie odrębnej jaźni jest iluzją. W fizyce kwantowej nasze postrzeganie rzeczywistości jest równie iluzoryczne. Wiele odkryc naukowych pokazuje, że nasza obserwacja zmienia obserwowaną rzeczywistośc. Na przyklad slynne doświadczenie podwójnej szczeliny pokazuje, jak sama obserwacja cząstek kwantowych zmienia ich zachowanie.
Jeśli chodzi o medytację i uważnośc, buddyjskie praktyki medytacyjne są znane z promowania kontemplacyjnego spojrzenia na rzeczywistośc, pozwalając praktykującym podążac ścieżkami, które wykraczają poza wygląd rzeczy. Wspólcześni naukowcy, tacy jak fizyk David Bohm, sugerują, że to, co postrzegamy jako "rzeczywistośc", może byc jedynie powierzchownym obrazem glębszego porządku podobnego do stanów świadomości osiąganych poprzez medytację.
Aby zilustrowac te podobieństwa, warto przytoczyc dialog między fizykiem Nielsem Bohrem a buddyjskim filozofem Daisetsu Teitarō Suzuki. Bohr, uważany za jednego z ojców fizyki kwantowej, znalazl zaskakujący rezonans we wschodnich koncepcjach. W jednym ze swoich slynnych cytatów powiedzial
"Fizyka nie jest opisem rzeczywistości, ale konstrukcją naszego myślenia".
Przypomina to buddyjski pogląd na percepcję jako odbicie naszego umyslu.
Inne znaczące świadectwo pochodzi od fizyka Fritjofa Capry, którego książka "The Tao of Physics" bada podobieństwa między wspólczesną fizyką a filozofiami Wschodu, w tym buddyzmem i taoizmem. Capra sugeruje, że rzeczywistośc kwantowa przywoluje interpretację materii nie jako zbioru stalych obiektów, ale jako pola energii, w doskonalej harmonii z buddyjską myślą o nietrwalości.
W tym pierwszym tomie prześledziliśmy kontury glębokiego i transformującego związku między buddyzmem a fizyką kwantową. Odkrywanie tych relacji nie tylko wzbogaca nasze rozumienie nauki, ale także zachęca do glębszej refleksji nad tym, jak postrzegamy rzeczywistośc. W coraz bardziej zlożonym świecie buddyjskie zasady oferują istotny wgląd w nową wizję naszego miejsca we wszechświecie: przestrzeń wzajemnych powiązań, nietrwalości i świadomości.
W kolejnych tomach