Hatiralar

Benim hayatim bir romandir. diyenler pek coktur. Öyledir de Kisi, yasantisi boyunca neler görür, neler ögrenir Bu acidan, anilar en cok ilgiyle okunan kitaplardir. Önemli olan yazilislarindaki özgünlük, degisiklik, okuru kendine baglayabilme yetisidir.
Dünyanin pek cok ülkesinde devlet, politika, sanat ve edebiyat adamlarinin anilarini yazdiklarini biliyoruz. Bu anilar, o kisilerin yasadiklari dönemin de belgesel anlatimidir. Gecmis yüzyillarin gercek yasantisini bize bu anilar ögretir.
Ülkemizin, politikada, sanatta etkin olan kisileri arasinda anilarini yazip gelecek kusaklara birakanlarin sayisi ne yazik ki, pek azdir. Gerci her aniya, her ani yazisina inanmak da aldatici olur. Insanlar yaptiklarini, ettiklerini büyük birer üstünlük, birer basari gibi göstermeye egilimlidirler. Yanilgilarini, aldanislarini, hatta isledikleri suclari kendilerine göre yorumlamak, degistirmek bu gibi ani yazarlarinin özellikleri arasindadir.
Ebubekir Hazim Tepeyranin anilari ise daha önce yayinlanan politikaci, devlet adami, hatta sanatci, yazar anilarina hic benzemiyor. Tepeyran, yarim yüzyil süren devlet adamligi süresince gözlemlerini birer öykü niteliginde anlatmasini bildigi icin anilari kisisel olmaktan cikip bir cesit yasam romani niteligini kazanmistir. Nigdede baslayip OsmanlI Imparatorlugunun Hicaz, Bagdat, Beyrut, Manastir, Sivas, Ankara, Bursa, Istanbul vb. illerinde valilik, nazirlik, milletvekilligi ile gecen yarim yüzyil Abdülhamid, Resad, Vahidettinin saltanat yillari, istiklal Savasimizin Anadolusu; ardindan Cumhuriyetin kurulusu... Mütareke döneminde Divan-i Harp önündeki durusmalar sonucu idama mahkm olus, ardindan aklanis...
Ebubekir Hazim Tepeyranin daha önce Canli Tarihler dizisinde yayinlanan Hatiralarinin ilk bölümü Nigdedeki cocukluk yillarindan Izmir, Edirne Vali Yardimciligimdan Musul Valiligine kadar gecen bir dönemi kapsamaktadir. Bir kac cilt tutacak olan anilarin büyük bölümü ise daha sonra yayinlanacaktir.
I9. yüzyilin sonundan 20. yüzyilin ortasina kadar gecen bir ilginc yasamin, canli öykülerden olusan bir roman bütünlügünde, ayni zamanda da birer belge niteligindeki Hatiralar hem tarih, hem edebiyat acisindan önemli bir yapittir.
Oktay Akbal