Toraman

Ah, bu aksam ne kadar mutluyum Bir kolumda sevgili karim, ötekinde kiymetli Toramanim. Onlar birbirinden memnun, ben onlardan, onlar benden... Bu saadet, bu güzel uyum, bu yalanci dünyada binde bir bulunmaz. Bu mutlulugu, felegin kiskanc gözlerinin cekemeyeceginden korkuyorum.
1919 yilinda yayimlanan Toraman, Hüseyin Rahmi Gürpinarin aile kurumunu, kadinlarin 20. yüzyil baslarinda ugradigi haksizlik ve esitsizlikleri muzipce elestirdigi eserlerinden biri. Romanin esasini, baba ve ogulun ayni kadina ilgi duymasindan ziyade, esler arasindaki yas farkinin ve erkegin birden fazla kadinla evlenebilme hakkina sahip olusunun yarattigi trajik sonuclar teskil ediyor.
Türk edebiyatinin önemli natüralistlerinden biri olan Gürpinar, yüz yil öncesinin tüm gercekligini Toramanda bir ayna gibi yansitiyor. Aski, sehveti ve ihaneti saf gözlerle gören, kalemini o gözlerle tutan yazar, okura da bu yolda ögütler veriyor.